Od igle do lokomotive: Pogledajte šta se sve proizvodilo u bivšoj Jugoslaviji
Ako ste znatiželjni ili želite da znate šta se to sve proizvodilo u fabrikama (počev od svjetskih brendova) u bivšoj Jugoslaviji (SFRJ) sada možete da saznate.
U bivšoj Jugoslaviji (SFRJ) se proizvodilo skoro sve, “od igle do lokomotive”. Takođe mnoge fabrike u vrijeme tadašnje Jugoslavije su proizvodile (pravile) proizvode po originalnoj licenci mnogih tada svjetskih brendova ( nekih i danas). .
To je u današnje vreme (za mlađe generacije) izgleda gotovo nezamislivo, a tada je bila sasvim normalna stvar
Oni koji se sjećaju bivše države Jugoslavije često kažu kako uopšte nije bilo potrebe za uvozom, a da se država zaduživala upravo kako bi se razvijala na ovaj način.
Na društvenim mrežama kruži mapa sa firmama i na njoj se vidi sve što se proizvodilo u Jugoslaviji.
Neke od jugoslovenskih proizvoda koristio je doslovno cijeli svijet, a proizvodili su se brodovi, automobili, avioni, kamioni, oružje pa čak i računari.
Na mapi su naravno i kompanije koje su bile proizvođači odjeće, hrane i ostalih potrepština. Mnoge od njih više ne postoje, neke su privatizovane, a neke u stečaju.
Za vrijeme Jugoslavije, u BiH se proizvodio popularni Volksvgenov Golf u TAS-u, ali i popularna “buba” koja se proizvodila uz pomoć tadašnjeg UNIS-a. Municija se, na primjer, proizvodila u vogošćanskom PRETIS-u, lideru namjenske industrije u Jugoslaviji.
Teški kamioni i šleperi proizvodili su se u FAP-u iz Priboja i TAM-u iz Maribora, dok su se laki transporteri proizvodili u Zastavi u Kragujevcu.
Godišnje, tamo se otprilike proizvodilo 200.000 automobila. Ponos vojne industrije u bivšoj državi bio je SOKO s proizvodnjom u BiH, dok je državna fabrika aviona postojala i u Kraljevu.
Vjerovali ili ne, Jugoslavija je bila jedna od pet država u Evropi koje su imale svoje računare. Vjerovatno je najpoznatije Galaksija, dok je prvi proizveden računar bio CER-10. Još krajem 70-ih godina, firma Digitron u Bujama u Istri i Iskra u Sloveniji, počeli su sa sklapanjem računara.
U Slavonskom Brodu bila je fabrika vagona, a budući da Hrvatska ima izlaz na more, tamo je bilo najviše brodogradilišta. Ipak, još brodogradilišta bilo je i u Srbiji i Crnoj Gori.
Pulski Uljanik i riječki 3. maj bili su na svjetskom nivou, a u tim brodogradilištima proizvodili su najveće prekookeanske brodove za inostranstvo.
Evo šta smo sve to nekada Jugosloveni imali, a pravili (proizvodili) jugosloveski radnici toj bivšoj državi Jugoslaviji (SFRJ) proizvodli:
- “Levi Štraus” je proizvodio Varteks iz Varaždina
- “Le Couper” proizvodio je Beko iz Srbije
- “Wrangler” se proizvodio u Makedoniji
- Patike “Puma” u Borovu u Hrvatskoj
- “Adidas” Planika, … u Sloveniji
P.S. ’‘Nike’’ nije ni postojao, pojavio se tek krajem sedamdesetih
- “Boss” se radio u DIORK-u …Kragujevac
- “Javor” iz Ivanjice proizvodio 20.000 košulja mjesečno za svjetski izvoz
- “22.decembar” proizvodio uniforme za vojsku i policiju …danas se preko privatnika uvozi iz Kine.
- “Elan” iz Slovenije proizvodio skije koje je svjetski prvak Ingmar Stenmark vozio
- “Tomi” majonez, PEZ i Wrigley žvake, danasnji Orbit se proizvodio u Kolinskoj u Sloveniji.
- “Podravka” iz Koprivnice sa Vegetom pokrivala 20% svjetskog tržišta začina a njihov goveđi gulaš bio čak i u vojnim paketima nekih armija svijeta!
- Naša, ‘‘roland’’ klasa maline bila najskuplja na tržištu a mi bili najveći izvoznici
- ‘‘Zastava’’ je proizvodila cca 200.000 automobila koji su bili 90% od domaćih kooperanata. Danas sa ‘‘Fiatom’’ je suprotno 90% iz uvoza
- Sarajevski TAS (legnedrani golf ) proizvodio 40.000 Volkswagena ali i “buba” uz pomoć tadašnjeg UNIS-a U Vogošći (Sarajevo) je, osim TAS-a, bio i PRETIS, lider namjenske industrije u Jugoslaviji, gdje se proizvodila municija.
- Novo Mesto 30.000 Renoa
- Cimos je proizvodio Citroen
- U Prištini se radio vjerovali ili ne Pežo!
- IDA iz Kikinde je “pravila” 10.000 Opela … u njenoj livnici se radili blokovi za Mercedes, BMW…
- FAP iz Priboja i TAM iz Maribora proizvodili teške kamione i šlepere a Zastava lake transportere…
- “Ikarbus” proizvodio autobuse a TAM mini buseve
- Tomos iz Kopra proizvodio mopeda i vanbrodske motore …njihova ‘‘penta’’ bila najbolji motor na svijetu
- Fabriku Lada u Rusiji i -125 pz- u Poljskoj pustili u pogon u saradnji sa Fiatom Zastavini stručnjaci
- Farovi slovenacke fabrike “Saturnus” su se pored Zastave ugradjivali i u VW, Opel, Fiat…
- FRAD u Aleksincu proizvodio filtere za vazduh za Mercedes, Moris, Fiat…
- HTD iz Ohrida proizvodio brave, kvake… za auto industriju izmedju ostalog za cijelu sovjetsku proizvodnju
- Priština ‘‘proizvodila’’ amortizere za Zastavu, Fiatt i Opel
- U Beogardu fabrika “21.maj ” proizvodila motore
- Jugoplastika iz Splita 40% izvozila na rvropsko tržište
- “Filip Kljajić” bio jedna od samo četiri fabrike u svijetu koje proizvode lance, koji su se se (lanci) u cijelom SSSR koristili a u svojim linijama niz fabričkih pogona. Jedno vrijeme je bila najveći izvoznik u Srbiji.
- “Prvomajska” Zagreb proizvodila strugove, bušilice i opremala čitave pogone po cijelom svijetu
- IMT izvozio 20.000 traktora u Egipat
- Brodogradilišta u Hrvatskoj proizvodili najveće prekookeanske brodove
- “Uljanik” generatore za te brodove
- Imali fabrike elektro uređaja, televizora, radio aparata, gramofona, kasetofona i bijele tehnike “Obod”, “Cer”, “Gorenje”, “Iskra”, “Rudi Čajevac”, “Borac”… Beograd čak proizvodio i aparate za espresso
- U Sloveniji u Bujama, još krajem sedamdesetih počeli da se sklapaju kompjuteri
- EI Niš bio jedan od najboljih svjetskih proizvođača lampi koje je i Philips ugradjivao a imao proizvodnju TV u boji pre Sony a
- “Insa” iz Zemuna proizvodila satove
- Tri fabrike telefona od kojih je jedan ‘‘Iskrin’’ proglašen najboljim na svijetu i nalazi se u njujorškom muzeju savremene umetnosti
- Imali dve fabrike sijalica “Teslu” Pančevo i “TIZ” Zagreb
- Tri fabrike šibica, ona u Rijeci proizvodila čak i parafinske sve za izvoz
- “Jugodent” iz Vojvodine proizvodio i izvozio u Afriku i Indiju zubarske stolice
- “Soko”, Mostar proizvodio avione i helikopter Gazelu
- Zastavin pištolj koristila i americka policija a lovačka puska bila najprodavaniji puška u SAD
- Tenkovi se u cijelosti proizvodili u zemlji kooperacijom fabrika u Slavonskom Brodu, Kruševcu, Beogradu… samo Kuvajt nabavio preko 1.000 tenkova. Teleoptik proizvodio žiroskope za cijeli svijet
- Pored JAT-a imali još jednog avioprevoznika “Inex adriu” koji je u floti imao 9 Boinga a kupio ih u kompenzaciji za prašku šunku “Crvene Zvezde” iz Kragujevca i reznog alata FRA iz Čačka …Znači Boing je koristio Čačanske burgije
- Farmaceutska industrija snabdijevala 30% tržišta SSSR, skoro pola Afrike i Indije …“Lek”, “Krka”, “Pliva”, “Galenika”, “Zdravlje”, “Alkaloid”
- Većinu najvećih svjetskih gradjevinskih radova su projektovali i izvodili “Energoprojekt” i bh. “Energoinvest” od Asuanske brane, mostova po Africi i čitavih naselja u SSSR, preko bolnica u Libiji do Paname, Zimbabvea…
- “Šipad” Sarajevo sve hotele, bolnice i idruge objekte u svijetu sagrađene a bilo ih je na stotine, opremao namještajem…
- “Sloveniales”, “Lesnina” i “Meblo” skoro celu proizvodnju izvozili na zapadno tržište jer su imali i kvalitet i dizajn
- “Jelovica” i “Šipad” stolariju za cijelu Austriju i Italiju
- Imali smo željezare u Skopju, Smederevu, Sisku, Zenici i Sloveniji, aluminijumske kombinate u Titogradu i Skoplju, fabriku poncinkovanog lima, na Kosovu
- Sevojno dobilo prvu liniju za plastifikaciju lima u Evropi
- Jednu nuklearnu centralu u Sloveniji odnosno tada u Jugoslaviji.
