Kalenderovački sir na listi nematerijalnog kulturnog nasljeđa Srpske

Na listi nematerijalnog kulturnog nasljeđa Republike Srpske odnedavno se nalazi i kalenderovački masni sir.

Saglasnost Muzeju Republike Srpske da na listu uvrsti ovo gastronomsko dobro Dervente dalo je u aprilu ove godine Ministarstvo prosvjete i kulture uz obrazloženje da ovaj sir spada u autohtone prehrambene proizvode u Republici Srpskoj i BiH, te da njegova višedecenijska proizvodnja u kontinuitetu traje do današnjih dana.

Prijedlog da kalenderovački sir bude uvršten na listu podnijeli su u oktobru prošle godine Istraživački centar “Iskon”, Turistička organizacija grada Derventa i Muzej grada Doboja. Svi podaci o nastanku, sastavu, postupku izrade i istorijatu proizvodnje ovog sira nalaze se u knjizi “Kalenderovački masni sir”, koja je kao glavni dokument priložena uz prijedlog.

Knjiga je nastala kao rezultat istraživanja kalenderovačkog sira koje je obavio magistar geografije Damir Kljajić, te kroz projekat “Štampanje publikacija ‘Kalenderovački masni sir'“ koji je sproveo “Iskon” uz podršku Evropske unije.

Kljajić naglašava da je ovom odlukom dodatno istaknuta važnost kalenderovačkog masnog sira kao kulturnog dobra, što će doprinijeti očuvanju i promociji lokalne gastronomske tradicije.

Ovaj sir nije samo običan proizvod već nosilac identiteta i priče o lokalnom načinu života, o tradicionalnim metodama proizvodnje. Uvrštavanje ovog sira na listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa znači priznanje vrijednosti i autentičnosti proizvoda koji je od suštinskog značaja za lokalnu zajednicu. Na ovaj način biće podstaknuto održavanje tradicionalnih metoda proizvodnje, čime se štiti kulturna baština – naglasio je Kljajić.

Odluka da kalenderovački masni sir bude uvršten na listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Republike Srpske, kaže direktorica Turističke organizacije grada Derventa Biljana Teofilović, predstavlja značajan korak u unapređenju i očuvanju bogate gastronomske tradicije derventskog kraja.

Kalenderovački sir jedan je od najbitnijih detalja u našoj gastro ponudi i već smo prepoznatljivi po njemu, a ovim će, nadamo se, biti podstaknuto povećanje proizvodnje – istakla je ona za “Glas Srpske”.

Naglašava da je u narednom periodu u planu i brendiranje ovog sira, kao ključni postupak u valorizaciji i zaštiti ovog autentičnog gastronomskog proizvoda.

To bi, prije svega, otvorilo nova tržišta za lokalne proizvođače i povećalo prodaju sira. Uz to, prepoznatljivost brenda može privući turiste i ljubitelje gastronomije koji žele isprobati autentične lokalne specijalitete – istakla je Teofilovićeva.

Ovaj masni, kravlji sir nosi naziv po derventskom selu Srpski (Gornji) Kalenderovci, gdje je 1952. godine u Zemljoradničkoj zadruzi počela njegova proizvodnja. Kasnije se proizvodnja proširila u domaćinstva u Kalenderovcima, ali i okolnim selima, a održana je do danas. Nažalost, dok ih je prije samo desetak godina bilo na desetine, danas se gotovo na prste mogu prebrojati domaćinstva koja se bave ovim poslom iako je potražnja i dalje velika.

Sir je specifičnog, kockastog oblika jer se na sušenje stavlja u kalup od lipovih daščica, najčešće veličine 13X13X7 centimetara. Za jedan sir težine od jednog do 1,3 kilograma potrebno je od osam do deset litara mlijeka.

Listu nematerijalnog kulturnog nasljeđa Srpske formirali su stručnjaci Muzeja Republike Srpske, predstavnici nevladinih organizacija, lokalnih zajednica, te pojedinci, podsjetio je nedavno muzejski savjetnik – etnolog Vladimir Đukanović.

Formiranje liste počelo je 2011. godine, kada je imala sedam elemenata, dok ih danas ima 35. Posljednji put je, naglasio je Đukanović, proširena u aprilu ove godine sa još sedam elemenata, među kojima je i kalenderovački masni sir.

Izvor: Glas Srpske